بيماري هاي روان تني يا سايكوسوماتيك با علائم متفاوت و در سنين مختلفي ظاهر مي‌شود. افراد دچار اين اختلال اغلب به دنبال درمان‌هاي پزشكي هستند و از علل رواني بيماري‌شان بي اطلاع اند. به همين دليل تشخيص بيماري هاي سايكوسوماتيك ممكن است مدت‌ها طول بكشد. پس اگر مدت‌هاست كه درمانگرتان علارغم آزمايشات و تجويز داروهاي مختلف نتوانسته وضعيت جسماني تان را بهبود دهد، به احتمال زياد دچار يكي از انواع بيماري هاي روان تني شده‌ايد. در ادامه علائم، علل و درمان اين دست اختلالات را شرح داده‌ايم. براي دريافت مشاوره استرس كليك كنيد.

منبع: بيماري روان تني

بيماري روان تني

اختلالات روان تني يا سايكوسوماتيك وضعيت رواني است كه سبب ايجاد يك يا چند بيماري، درد و برخي ديگر از علائم جسماني مي‌شود. به عبارت ديگر عوامل رواني مي‌توانند شرايط جسماني متعددي براي اعضاي بدن ايجاد كنند. عمدتا دستگاه تنفسي، دستگاه قلبي – عروقي، پوست و دستگاه معده – روده‌اي و اندام‌هاي حسي تحت تاثير عملكرد ذهن و روان هستند.

طبق تحقيقات انجام شده محققان پي برده اند كه ذهن و بدن هر دو يكديگر را تحت تاثير قرار مي‌دهد؛ پس احساسات منفي، اضطراب، نگراني و فشارهاي رواني نيز تاثير منفي بر جسم، روان و عملكرد ما دارد.

تنيدگي رواني

تنيدگي حالت و وضعيتي است كه سبب آشفتگي و كاهش كاركردهاي روانشناختي و يا جسماني بهنجار مي‌شود. زماني كه فرد مورد حمله قرار مي‌گيرد، اضطراب و نگراني ناشي از آن با تحريك دستگاه سمپاتيك، بدن را براي پاسخ جنگ گريز آماده مي‌كند. اين پاسخ منجر به افزايش فشار خون، افزايش ضربان قلب، افزايش آهنگ تنفس، خشكي دهان و علائم ديگري مي‌شود كه فرد را براي مقابله با شرايط حمله آماده مي‌كند، اما اگر فرد اين اضطراب را هر روز و به مدت زياد تجربه كند چه مي‌شود؟ اين فعل و انفعالات چه تاثيري بر روي بدن ما مي‌گذارند؟

عوامل ايجاد كننده اختلال روان تني

عوامل ايجاد كننده اين اختلال هنوز به طور كامل مشخص نشده است، اما به طور كلي پژوهشگران عوامل زير را در بروز اين اختلال تاثير گذار دانسته اند.

• ژنتيك و عوامل ارثي
• استرس
• شرايط خانوادگي
• عوامل محيطي و محيطي كه فرد درآن زندگي مي كند.
• شخصيت فرد و نحوه ارزيابي رويداد هاي زندگي و پاسخ به آن ها.

علائم اختلالات روان تني

علائم بيماري هاي روان تني با توجه به ويژگي‌هاي فردي، سن، جنس و … در هر فرد متفاوت مي‌باشد. مشخصه بارز اين اختلالات درد است. دردي كه واقعي باشد و عمدي و تمارض نباشد. تشديد اين دردها معمولا با عوامل هيجاني در ارتباط هستند. براي تشخيص اين اختلالات حتما بايد به روانشناس مراجعه كرده تا وي با بررسي علائم، سوابق و ساير موارد فردي، محيطي و اجتماعي نوع اختلال را مشخص كند و مطابق با آن درمان مناسبي در پيش گيرد. اين اختلال مي‌تواند مشكلات ذيل را در پي داشه باشد.

• سردردهاي ميگرني
• مشكلات گوارشي مانند زخم معده، ترش كردن معده، …
• فشار خون
• مشكلات پوستي
• مشكلات قاعدگي به خصوص قاعدگي دردناك
• خستگي مفرط
• سرگيجه
• كمر درد و گردن درد
• ديابت
• اختلالات خواب
• اختلالت تغذيه
• مشكلات تيروئيد

انواع بيماري هاي روان تني

• جسماني سازي: اين اختلالات با سابقه شكايت فيزيكي فراوان همراه است و معمولاً قبل از ۳۰ سالگي شروع شده و چندين سال تدوام مي‌يابد و منجر به كاهش كاركرد اجتماعي، شغلي و ساير زمينه‌هاي مهم زندگي فرد مي‌شود. اين علائم ناشي از وضعيت طبي يا سوء مصرف الكل نمي‌باشد. اين اختلال در زن‌ها شايع‌تر است و معمولاً شامل 4 نوع علامت درد است. به اين معني كه سابقه درد در حداقل ۴ محل مانند سر، شكم، كمر، مفاصل، اندام‌ها و… مي‌باشد. سردردهاي مكرر و ناراحتي‌هاي گوارشي شايع‌تر است.
• اختلال درد: اختلال عمده درد طولاني و شديد است كه توضيح طبي براي آن نمي‌توان يافت، درد معمولاً ناگهاني شروع شده و ظرف هفته‌ها و ماه‌ها شدت مي‌يابد. به طور كلي مزمن، ناراحت كننده و ناتوان كننده است. مانند ميگرن و سردردهاي تنشي، كمردرد و … .
• اختلال تبديلي: فردي كه هيچ بيماري پزشكي ندارد اما علائم عصبي مانند تشنج را تجربه كرده كه بر حركات و حواس وي تأثير مي‌گذارد.
• خود بيمارپنداري يا هيپوكندريا: عارضه‌اي رواني است كه با اشتغالات وسواسي فرد درباره وضعيت سلامتي خود ارتباط دارد. اعتقاد به بيمار بودن به طوري كه ناتوان كننده باشد و فرد تفسير غيرواقع بينانه‌اي از علائم بدن خود به عنوان نشانه‌اي از يك بيماري جدي دارد . اغلب اين علائم، تغييرات طبيعي بدن، از جمله سرفه‌هاي گاه‌بي‌گاه، زخم و يا عرق كردن است. اين اختلال در هر سني مي‌تواند شروع شود اما اغلب در اوايل بزرگسالي بروز پيدا مي‌كند.

ايا اختلالات روان تني در كودكان رخ مي دهد؟

اين اختلال در كودكان نيز مي‌تواند بروز پيدا كند و سبب افت تحصيلي و كاهش عملكرد كودك در زندگي روزمره‌اش شود. اين اختلال در كودكان عموما در سنين پيش از دبستان ظاهر شده، اما ممكن است بعد از اين سنين ظاهر شود و تا نوجواني ادامه پيدا كند.

استرس و اضطراب يكي از عوامل اصلي ابتلا كودكان به اختلالات روان تني است. اگر كودك زندگي پر از استرس دارد و يا در خانواده‌اش متوجه آشفتگي و به هم ريختگي‌ها و مشكلات شود، احتمال بروز اين اختلال در وي افزايش مي‌يابد. همانطور كه گفته شد محيطي كه كودك در آن زندگي مي‌كند؛ نقش مهمي در سلامت روان وي دارد. محيط زندگي كودك بايد سبب احساس امنيت در او شود. همينطور پدر و مادر كودك بايد حمايت و محبت كافي را براي فرزندشان فراهم كند.

ژنتيك و عوامل ارثي نيز مي‌تواند از عوامل موثر در ابتلاي كودك به اختلالات روان تني باشد. همينطور اگر پدر و يا مادر سابقه اختلالات رواني مانند افسردگي يا ديگر اختلالات اضطرابي را داشته باشند، احتمال ابتلا به اختلالات روان تني در كودك بالا مي رود.

درمان بيماري هاي روان تني

براي درمان مي‌تواند از درمان‌هاي شناختي رفتاري، روان تحليل گري، تكنيك‌هايي مانند آموزش آرام سازي، مراقبه، تكنيك مواجهه با عوامل استرس زا و دارو درماني و يا تركيبي از دارو درماني و ديگر درمان‌ها استفاده كرد. يعني براي درمان اين اختلال اغلب از انواع درمان‌هاي مربوط به اضطراب استفاده مي‌شود. مثلاً وقتي نقص فيزيكي بيمار برايش يادآوري مي‌شود، در همان زمان درمانگر مانع از انجام هر كاري براي كاهش درد و ناراحتي (مثل چك كردن مداوم خود) مي‌شود كه نتيجه آن اين است كه افراد كمتر دچار اشتغال ذهني به بدن خود و چك كردن آن مي‌شوند.

رويكرد رفتاري شناختي براي شناسايي و تغيير افكار تحريف شده درباره خود بدن و روابط اجتماعي مفيد است. همينطور كمك به بيمار براي بيان احساسات و خاطرات خود براي درك رابطه بين احساسات و علائم فيزيكي ضروري است و روانشناس شكايت جسمي بيمار را به ديده ابراز احساسات مي‌نگرند تا شكايت طبي.

دارو درماني

دارو درماني در صورت لزوم و تشخيص توسط روانشناس بامعرفي وي به روانپزشك انجام مي‌شود، همينطور براي تسكين دردها با تجويز پزشك از مسكن‌ها مي‌توان استفاده كرد.

ممكن است داروهاي ضد اضطراب و ضد افسردگي براي كاهش اضطراب فرد در صورت ضرورت تجويز شود. اما بيمار نبايد از ساير درمان‌ها و تكنيك‌هايي كه روانشناس براي درمان بيمار توصيه مي‌كند، غافل شود. همينطور نبايد سرخود دارويي را مصرف كرد؛ چون ممكن است بيمار دچار عوارض جانبي ناشي از آن شود و روند درمان را مختل كند.

عوامل موثر در جلوگيري و كنترل اختلالات سايكوسوماتيك

• ورزش كنيد مخصوصا ورزش هايي مانند يوگا مي‌توانند به شدت كمك كننده باشند.
• رژيم غذايي سالم و مغذي داشته باشيد، رژيم غذايي مناسب در سلامتي و كاهش برخي از مشكلاتي كه اختلالات روان تني ايجاد مي‌كنند موثر است.
• مصرف الكل و سيگار ممنوع است.
• خواب كافي داشته باشيد.
• واقع بين بودن و رويكردهاي حل مسئله و مواجهه صحيح با مشكلات و عوامل تنش زا را تمرين كنيد.
• سعي در بهبود روابط اجتماعي و برقراي روابط سالم با افراد جامعه داشته باشيد و از اطرافيان‌تان حمايت‌هاي عاطفي و… دريافت كنيد.
• مي‌توانيد با مطالعه كتاب‌ها و مقالات آگاهي خود را بالاتر ببريد و به كنترل اضطراب در خود كمك كنيد.

در نهايت در صورت مشاهده علائم اين اختلالات و ديگر مشكلات بهترين راه كمك گرفتن از يك متخصص است و بايد از خود درماني پرهيز كرد. چرا كه تنها يك متخصص مي‌تواند تشخيص صحيح براي هر مراجع داشته باشد. مشاوران و روانشناسان با تجربه و علم دانش به روز خود بهترين تشخيص را براي هر مراجع مي‌دهند و عوامل دخيل و ايجاد كننده و موثر در اختلال را پيدا كرده و در نهايت براي هر فرد شيوه درماني موثر را يافته و به كنترل اختلال و درمان آن مي‌پردازد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اضطراب و استرس مي‌توانيد در ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي آواژه تماس حاصل نماييد.

منبع: بيماري روان تني